تغییرات فیتوشیمیایی و مورفوفیزیولوژیکی اسطوخودوس (Lavandula officinalis L.) در پاسخ به بسترهای مختلف کشت

مقدمه: از آنجایی‌که مواد مؤثره گیاه اسطوخودوس برای معالجه بیماری‎های مربوط به سیستم عصبی و درمان رماتیسم استفاده می‎شود، ارزیابی فیتوشیمیایی این گیاه بویژه در شرایط محیط کشت و تولید ضروری می‎باشد. هدف: این پژوهش به منظور بررسی اثر بسترهای مختلف کشت بر مقدار تغییرات اجزای اسانس، محتوای کلروفیل، عناصر غذایی، ویژگی‎های رشدی و ریشه‎زایی گیاه دارویی اسطوخودوس به اجرا درآمد. روش بررسی: آزمایش در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار انجام شد .بسترهای مختلف کشت تولید گیاه در این تحقیق شامل M1: ماسه، M2: ماسه:پرلیت (1:2)، M3: ماسه:پیت‎ماس (1:2)، M4: ماسه:ورمی‎کمپوست (1:2)، M5: ماسه:پرلیت:پیت‎ماس (1:1:2)، M6: ماسه:پرلیت:ورمی‎کمپوست (1:1:2)، M7: ماسه:پیت‎ماس:ورمی‎کمپوست (1:1:2)، M8: ماسه:ورمی‎کمپوست:پیت‎ماس:پرلیت (2:1:1:2)، M9: ماسه:ورمی‎کمپوست:پیت‎ماس:پرلیت (2:1:1:4) و M10: ماسه:ورمی‎کمپوست:پیت‎ماس:پرلیت (2:1:1:6) بودند. نتایج: بسترهای مختلف کشت تأثیر معنی‌داری بر همه‌ی خصوصیات ریشه‌زایی گیاه، میزان کلروفیل، مقدار عناصر غذایی و همچنین میزان تغییرات اجزای اسانس گیاه اسطوخودوس داشت. لیمونن، بورنئول و کامفور به ترتیب بیشترین میزان ترکیبات اسانس را شامل شدند. بیشترین مقدار لیمونن و منوترپن‎های اکسیژنه در تیمار M1، درصد ریشه‎زایی و تعداد ریشه اصلی در تیمار M3، مقدار کامفور، کلروفیل و وزن خشک ریشه در تیمار M5، مقدار بورنئول در تیمار M8 و میزان منوترپن‎های هیدروکربنه در تیمار M10 مشاهده شد. نتیجه‎گیری: کاربرد بسترهای مختلف کشت در تولید و تکثیر گیاه دارویی اسطوخودوس علاوه بر اعمال تغییرات در خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی گیاه می‎تواند به طور مستقیم سبب تغییر در خصوصیات فیتوشیمیایی و ترکیبات اصلی اسانس اسطوخودوس بشود.